LA SARDHIDDAI TURRADDA I L'ISCHORA DI L'INFANTZIA
La sardhiddai di “Li morthi morthi” è una festha ki jà da la denominazioni fazi la ciamadda a lu patrimoniu culturari e linghisthiggu nosthri. A dorumannu kistha prenda è tenta cuadda, ipezia la linga, e no ridesci più a bugganni arenu. È cunsidaradda, pa lu più di li masthri, una cosa ischumpassadda, mortha appuntu, ki no miriscieggia afficcu, mancu addanantzi a situazioni di biringuismu. Grazia a Deu tzi so althri masthri ki ani isthima di lu ki è nosthru, e no tantu pa dì. Ma abè isthima, n’intindimmu tanti ki tzi dizini d’abella, no sevvi a nudda si daboi no s’ivoltha in impegnu pa traifirì kissa risuza culturari a li ki so la risuza di la Sardhigna di dumani: li pitzinni, li figliori nosthri. E cussì si passa, in kistha ischora mancanti kena una puritigga linghisthigga seria, da li masthri ki affrisciani la bocca a li pitzinneddi ki vuraristhiani ipricà, cu’ lu fabeddu e l’ischrittura, la linga nosthra, o ki putentziaimenti pudaristhiani fallu, a li masthri ki inveci vi credini di sintzeru a la sardhiddai dendiri puru pristhiggiu. Dui di kisthi so Luciana Pisanu e Vanna Bitti, di l’ischora di l’infantzia, di la di 3 A setzioni, di l’Isthitutu Cumprinsibu “Brigata Sassari” di Via Cottoni (cunniscidda cumenti Via Togliatti) di Sassari, ki ani daddu imparu a li criadduri di la tradizioni nosthra di “Li morthi morthi”, e nossoru. A li pitzinneddi ani cuntaddu di li giaii nosthri ki da minoreddi andabani di casa in casa dizendi kissa foimmura, e di lu ki ritzibiani di turradda: dotzi, nozi, nizora, frutta d’isthagioni, etc.. Lu ki
ani imparaddu, in alligria e gosu, kisthi piccinneddi, è un passu di risardhizatzioni culturari, ischumintzaddu fendiri cumprindì k’isthazini in Sardhigna, e indì è Sassari. In kistha didattigga di l’apparthinentzia, li giobani ischurani ani fintzamenta cururaddu la carthina giografigga di l’Isura nosthra, e in dugnuna v’è ischrittu ki “Io vivo in Sardegna”. Un trabagliu umbè impurthanti, si si piglia in consideru ki troppi pitzinneddi credini ki Sassari e la Sardhigna siani attaccaddi fisicamenti a l’Itaria. Ki la Sardhigna è un’isura, inghiriadda da lacani di mari, l’ischubieggiani soru da mannitti. E kisthu vo dì, ki prima di tandu no intendini funtummu di la terra d’eddi. Lu compitu printzipari di li masthri, in virtui di lu fattu ki semmu una “minoratzia” linghisthigga, tuteradda da la leggi puru, dubaristhia assé propiu kissu d’imparà a l’ischurani ca semmu. Cussì cumenti so fendi li mastri Luciana e Vanna. Lu significaddu d’assé docenti, infatti, no è soru di dà imparu di la crassica didattigga
pritzisa pa tutti li criadduri puriticamenti “itariani”, ma pigliassi la ripunsabiriddai d’atzittà la dibessiddai culturari e linghisthigga di lu poburu sardhu, e fanni dirisoru. Fallu assibisthà ke una rikezia bedda, ipezia pa la linga pecuriari nosthra, è fundamentari a la pisaddia interettuari di li pitzinni, indipendentementi da la natziunariddai, akì è in kistha terra ki vibini. Accò tandu l’impurthantzia di “Li morthi morthi”, “Le nostre tradizioni”, ki infoimmani li criadduri, e la famiria d’eddi, ki i lu mondu isisthimmu noi puru. Un esenpiu mannu pa tutti l’althri masthri.
DI FABRITZIU DETTORI
Nessun commento:
Posta un commento